Wed. Apr 2nd, 2025
Tluang Kung

(Zanniat Thuthang Facebook group ai langhnak ii)


Kin Union rampui ai politics i hmu ve dan rel sing lai. Lai tlawm neu sau napui, a man man a siar zuamzuam ten siar nga sing khaw. Tunai kawi tuhhnak November ni 8 nia (2020) General Election ah kin Lairam/Chin ram ah Chin party pawl in nehhnak co i selai ti daih sah ngai ing. Ttan bul in ttanhnak party ngawn nai lo ing.

Chin party in Chin ram ah nehhnak co in rin cozah bawn ben cuang tuh lo pui. Cozah bawn ben lo party tu zaiman vote pe li tuh ai tin zawt hnak um de i? Cozah bawn ben party ten ian federal kin pe ben tuh ang tin ti hnak um de i. Heheh amah te ai umlamhnak (dream) pakhat i ai, he umlamhnak hnak man in Chin party vumah rinsan lo hnak nai bangah can ruai i tin hmu ing.

Tun ah hlir nga sing khaw! NLD cozah in tang federal kin pe ben awm? Kin pe hiam awm? Ruat kul ngai i. Tunah federal thu pawl/peace thu pawl/daan hampui rem tuh thu pawl rel tuh hnak/bawn tuhhnak committee ah ေရြးေကာက္ခံ elected person lo hrimhrim tel thilh lo in bawn kio i. Ciatin a bawnhnak a sullam tu amah NLD te ai minung te/amah te thu ngai tuh tu te amah te daih daan daan in her thilh ver thilh te pawl ian tel thil ti thawn a bangrep i hang. Amah te eel tuh te/eel ben tuh te tel daih bul lo i. အာဏာရွင္ ti hnak heh hebang tang tel tin ruat lo kin bang ang? Maw lungkhim pui hlen pa sing? Hebang fangin tu federal kin pe tuh ta hman selai amah te in “federal” tin a ko hnak, federal tin hmu hnak ian kin pe tuh i. Kin ai federal tin kin ko hnak le kin pom hnak heh ngah tuh cuang lo i sing. Zaiman ti fang a bawn dan hrimhrim a sual zo hang.

Thuthimhnakah, tun ah kin daihhnak tu Federal i. Democracy ram kin i man/kin din li man in “federal democracy” tin i selai ti tlang i. A hnua ai pongfang “democracy” ti hnak tu a thupi ber hang lo i. Federal ti hnak heh kin bat hiamhnak man in. Inapui tunai cozah in ciatih i tuh lo kin ti i. “Democracy federal” ti sawn tuh i ti. A bat hiam hnak heh “federal” i nawn lo i. Heheh Facist Zapan ten Aung San hnen ai a pe hnak ‘independence” thawn a bang dun io tuh i. Ciaman kinmah in federal tin kin ko hnak, federal tin kin pom hnak heh ngah kin hiam i le khaw kin Chin party ten nehhnak co kul hrimhrim i. Cialo fangtu Kawlte in federal tin a pom hnak, a ko hnak ian ngah thai i sing.

Cen, cozah ding ben party ian vote pe pha i ti hnak rel nga sing. Vote kin pe hnak party in cozah ding ben i selai tu pha i. Inapui vote kin pe hnak party in kin khua kin ram hrangah zai khai kin bawt sah zuam lo i selai pha ni im? Ciatah hnakin vote kin pe hnak pa/ vote kin pe hnak nu in kin khua kin ram hrangah khangsohnak kin bawn sah selai ti kin daihhnak heh in. Kin khua ai kin au aw khiah union pui in kin lingsah ve selai ti kin daihhnak i sawn lo im? Cozah bawn ben party khiah vote tu ih ti hnak daan um lo i. Cozah bawn ben tengteng kul ti heh election ai a pakhat hnak i lo i. Kin khua kin ram ai kin bawn hiam hnak kin bawn sah tuh in palai ril hnak sawn i.

Thuthimhnak ah 2015 ah Rakhain ram ah Rakhain party in nehhnak 90% lai ngah i. Ciaman in Rakhain party in Union ai nehhnak co tu NLD te hnen ah amah te ai songmi in ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ Chief Minister CM per thil tuh in union ah a neh tu NLD te hnen ah ngen awng i. CM per thil tuh in tu amah te သက္ဆိုင္ရာ tine/state ai khua pakhat khat ah nehhnak co kul i. Cia lo in CM per thilh lo i. Inapui Rakhain party in ciatin a ngenhnak khiah NLD union in lungkhim pui lo le ဂြၿမိဳ႕နယ္ ai NLD palai in nehhnak a co tu pa khiah CM ah NLD ten ril kio i. Ciapan in Rakhain party le NLD te a rem thilh lo hnak i hang. Rakhain party in Rakhain ram songah neh hnak co napui CM tu NLD minung pa in per i. Kon ah hang? ရင္ၾကားေစ့ေရး? He mi thu ah NLD te a khelh ber hnak pakhat in hmu ing. Inapui union paliman/hlutdaw ah Rakhain party ai palai lo lek kai sek. State parliman ah khai Rakhain party ten thu nai berh. Rakhain party in union cozah bawn ben lo hman selai. Ciahang leh union paliman pui ah daih bang in au thil, agenda thun thil i hang. Ciaman in state pawl hmuahhmuah ah Rakhain ram ten budget tam ber ngah i hang. NLD ten khai union ah tu neh napui Rakahin ram ah daih bang in thil ti thil lo i. Cia hang leh NLD cozah in khai Rakhain party heh a kih lo in khai a mithmai neu tu siik kul thliahthlo i hang. A kih zah bawn khai kul ve i hang.

Tunah kin Chin ram siik nga sing. Kin Chin ram ai atun ai kin palai te khiah kin Chin mi te pawl inapui cia kin palai te ai a pu le pi te tu a nu le pa te tu/မိခင္ party kin Chin party i lo i. NLD te i. Ciaman thuthimhnak ah Falam peng ai kin ril hnak kin palai te in budget hrang maw a zaizai hrangah khai i tuseh union paliman ah agenda thun hiam fang in union paliman ah direct in agenda thun lut thilh lo i tin za i sing. A pu le pi te tu NLD te teteh. NLD thunai tu te in Falam pengai amah te minung (kin ril hnak pa) ai union paliman ah a thun hiamhnak agenda khiah a thun hlan ah lo siar sah le kul le khaw bet sah le i lo le lawn sah le NLD thunai tu te ai lungkhim hnak OK ti hnak a ngah ben fang ian union paliman pui ah thun thil lai i. Edit sah sek de lai i. Direct in agenda thun thil lo i. Inapui Zomi party ten tu direct in union paliman ah agenda thun thil i. (Tun ai union paliman ah Zomi party in mi 2 um i tin za i sing). Aisu ai edit sah khai kul lo i. Zai man? NLD in kai hnak mi i lo i. Aisu kut hnia ah khai um lo i man in a khua a ram hrangai kul hnak hrangah direct in agenda union hlutdaw ah thun thil i. Hlir thiam awi sim? Ciaman tunah kin Chin party in kin ram ah nehhnak co fang tu direct in union paliman ah agenda thun thil ve tuh i sing. Kin Chin ram ah kin daih daan in naper thil tuh i sing. Cozah kin ding ben ta lo in khai. Pyine hlutdaw ah vote 18, pyituh hlutdaw ah vote 9, amyotha hlutdaw vote 12 nai i sing. Ciaman union paliman ah vote 21 (palai 21) nai thil i sing. Union paliman ti hnak tu pyituh hlutdaw le amyota hlutdaw kom khiah union paliman/ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ ti hnak i. Pyine/tine hlutdaw thawn zaikhai seng dun lo. Pyine hlutdaw ah vote 18 nai in cozah khiah merh thilh/mawng thil ve i sing.

Thuthimhnak ah tun ai a kawi tuhhnak election ah NLD ten union ram tam sawn ah nehhnak co in kin Chin ram ah cen a minung ten nehhnak co lo bang ta selai amah te daihhnak CM ril thilh cuang lo i. Zai man? CM per tuh pa tu tine/pyine hlutdaw election ai nehhnak co tu i kul hrimhrim i, 2008 daan hampui bang in. Ciafang in tu NLD ten union tam sawn ah nehhnak ngah in cozah ding ben hman selai kin Chin ram ah tu Chin party te heh a zul hlerhlo kul tuh ve i hang. Amah te milai in kin Chin ram ah nehhnak co lo man ciah a daih ta daih ta lo in khai pyine hlutdaw ai nehhnak a co tu Chin party songin mi pakhatkhat khiah CM per ruai kul tuh i hang. Kin ril hnak pa in CM per thil tuh i. Thu tu cia tih in feh i khaw.Ciaman in cozah ding ben kul tengteng i awm?

Cozah ding ben party ian vote nga sing ti le sing khaw zaikom in khai tlang vum mi te in cozah ding ben awng tuh lo i sing. Hlaihdan hnak maktara thawn kin uk hlen zo i. Ling kau hnak in rel nga sing khaw. Cozah ding ben tuh hnak thu/union paliman ai kai ben tuh hnak thu. Union paliman ai kai ben te tu eg. pyituh hlutdaw le amyota hlutdaw ai a neh te pawl i. Ting le pyine pawl ai pyituh hlutdaw le amyota hlutdaw a kai thil hnak rights a nei hnak pawl ngan ang. I ling hnak zah in:

1) Kachin state pyituh hlutdaw in palai 18, amyota hludaw in palai 12, ciaman pa 2 kom in union paliman ah palai 30 kai thilh i. Pyine hlutdaw ah palai 36 nai i. (Pyine hlutdaw le union paliman/hludaw/ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ ti hnak a bang lo hnak siik thiam nga sing khaw).

2) Kayah state pyituh hlutdaw in palai 7, amyota hlutdaw in palai 12, ciami pa 2 kom in union hlutdaw ah palai 19 kai thilhnak rights nai i. (Kayah pyine hludaw ah palai 16 um bang i. Ralkap palai tel lo in).

3) Karen state pyituh hlutdaw in palai 7, amyota hlutdaw in palai 12, pa 2 kom in palai 19 heh union paliman pui ah kai thil hnak rights nai i. (Pyine hlutdaw ah palai 14).

4) Chin state pyituh hlutdaw in palai 9 (eg. Falam, Hakha, Thantlang, Tedim, Tonzang, Mindat, Kanpalet, Matupi le Paletwah khua pawl in i) (Rizua, Webula, Rih te bang pawl khiah ၿမိဳ႕/township pakhat tling in pyituh hlutdaw palai nai thlih lo in kin bawt sah meng i, mipum kin tlawm man ti i), cen amyota hlutdaw ah palai 12, pa 2 kom in union hlutdaw ah palai 21 kai thil hnak rights nai i sing. (Pyine hlutdaw ah palai 18 nai i sing).

5) Mon state pyituh hlutdaw in palai 10, amyota hlutdaw in palai 12, pa 2 kom in union hludaw ah palai 22 kai thil hnak rights nai i. (Pyine hludaw ah palai 20).

6) Rakhain state pyituh hlutdaw in palai 17, amyota hlutdaw in palai 12, pa 2 kom in union paliman ah palai 29 kai thil hnak rights nai i. (Pyine hlutdaw ah palai 29).

7) Shan state pyituh hludaw in palai 46, amyota hlutdaw in palai 12, pa 2 kom in 58 union paliman ah kai thil hnak rights nai i. (Pyine hlutdaw ah 92).

8) Yangon Pyituh hlutdaw 45, amyota hlutdaw 12, kom in 67 union palai. (Tine hlutdaw ah 90).

9) Mandalay Pyituh 36, amyota 12, kom in 48 union palai. (Tine hlutdaw 56).

10) Sagaing pyituh 37, amyota 12, kom in 49 union palai. (Tine hlutdaw 74).

11) Maguay pyituh 25, amyota 12, kom in 37 union palai. (Tine hlutdaw 50).

12) Tanintayi pyituh 10, amyota 12, kom in 22 union palai. (Tine hlutdaw 20).

13) Bago pyituh 28, amyota 12, kom in union hlutdaw palai 40. (Tine hlutdaw 56).

14) Ayawadi pyituh 16, amyota 12, kom in union palai 28. (Tine hludaw zaizah ling fiang lo).

Heheh cozah ding ben tuh hnak in tu palai rights kin nai hnak pawl i hang. (State le tine ai palai um zat i ling famkhim lo hnak khai um thai i). Helak ah ralkap palai union hlutdaw ah 25%, cen tine/pyine hlutdaw palai ah 25% bet lai i. Ciaman in cozah ding ben tuh hnak ah tu union hlutdaw pui ah palai 325 dung khiah lo thaih lo in kin nai kul i. Zaiman ti fang union hlutdaw (pyituh + amyota) pui ah palai 645 dung um i. Tlangvum mi te ai kin vekin kin nai hnak palai rights avek kom in rin 200 nai lo i sing. Cozah ding thil tuh in palai a hrekkhat rin nai lo na sing.

Ciatu hetih bang in i. Siik tu hang i lai. Tlangpar mi/tainyintaa tin kohnak Kachin, Kayah, Kayin, Chin, Mon le Rakhain te hmuahhmuah in palai kin nai thil hnak rights heh avek kom in pyituh hlutdaw ah palai 114, cen amyota hlutdaw ah 84, kom in 198 union hlutdaw palai nai thil i sing. Tine ai palai kom in pyituh hlutdaw ah 197, cen amyota hlutdaw ah 84, kom in 281 union palai nai i. Ralkap palai 25% bet kul lai i. Ciaman palai kin nai thil hnak rights heh zaitluk in hlaihdan hnak um zo i ti ling sing lai. Cozah ding ben tuh ti fangin tu hebang daan pah i le khaw zaikom khai ding ben awng tuh lo i sing. Thuthimhnak ah pyine le tine te ai union hlutdaw palai a nai thilhnak rights heh 50% 50% veve i selai pha i. A tun tu amyota hlutdaw ah ian palai rights kin bang rep 12 tten. Cihlum kin tatsah. Pyituh hlutdaw palai ah kin hlaihdan dun ze man in union hlutdaw ah khai tlangpar mi te in neh thil hnak um awng tuh lo ai zaikom in khai cozah ding thil hnak um awng tuh lo in bawn hnak i. Cia heh hmu thiam nga sing.

Kin nai hnak rights/maimu khiah a tlawm neu napui a tlawm ze man midang te pe kio lo in a pha ber sawn in kin hmang kul hnak i tin hmu ing. Kin sai hiam hnak kin kaap hiam hnak sumhmui khiah kin naihhnak maimu/rights tlawm neu napui ngah fefo tuh in kaap cai nga sing. Cia tih tuh sawn in ruat ing.I ngan hiam hnak i rel hiam hnak um bialbo lai napui lai a sau ze man com rih ang. I hau mah i law!

By info

Related Post

Leave a Reply