Guatemala ram ai Tikal khua an km 8 dung ah Xultún tiin ko hnak hmun heh hlanlai thil hlun tam ngai tawk hmun ii. He hmun heh square mile 12 tia dung in kau ii. He hmun ah tunhlan ah mi thawng tam roh umh awnghnak khuapui ii. Hih hlenhnak thil te khai B.C kum 100 dung ah sa hnak 56 lai tawk zo ii.
He hmun ai thil hlun zongtu te heh Boston University ai William Saturno in thil hlun zong in hoha ii. Hetan a tawkhnak te lak ah Mayan miphun te ai ni le hla, kum te siarhnak Calendar hmasa ber heh innsong ai bang ah ngaanhnak tawk ngah ii.
He calendar ah Ni vaakdan lamkhong te, Mars, Mercy le Venus lailung te khai tel ii.
Hetan a tawkhnak tu Mayan te pawl in a pathian biadan heh van ai arsi le lailung te umhdan le cangvaidan thawn rem in bawn de tiin ruathnak nai ii.
He Mayan calendar hlun roh a tawkhnak ah tun hlan ai a ruathnak tah kum tam roh huap ai, kum 120,000 an kum 130,000 baan huap ti ii.
Tun hlan ah Mayan Calendar siik in caan heh tun kum 2012 ah tawp in ling napui tun ai tu tun hnua kum 7,000 ah calendar ai caan heh tawp tuh sawn in mithiam te in siar ii.